مبانی مسؤولیت کیفری ناشی از فعل غیر در حقوق کیفری ایران، افغانستان و اسلام

نوع مقاله : تخصصی دانش پژوهی

نویسنده

دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی

چکیده

مبانی مسؤولیت کیفری ناشی از عمل غیر، عبارت است از  بیان تئوری و پشتوانه نظری مسؤولیت کیفری شخص ثالث که به‌صورت مستقیم در ارتکاب جرم نقش نداشته است. پذیرش مسؤولیت مدنی در قوانین مدنی، تا حدودی روشن بوده و مبتنی بر توافق طرفین و قوانین حاکم در جامعه می‌باشد. اما پذیرش مسؤولیت کیفری در این‌جا روشن نبوده و ظاهرا با قاعده «اصل شخصی بودن مجازات‌ها» در تضاد قرار دارد. این نوشته به حل این مشکل بر اساس قواعد کلی مسؤولیت در اسلام و قوانین ایران و افغانستان می‌پردازد. اصل هماهنگی میان قوانین موضوعه و مسایل فقه اسلامی در کشورهای اسلامی مدنظر است. از این‌رو، ساختار ظاهری حقوق و مواد قانونی این دو کشور اسلامی همانند بسیاری از کشورها از قوانین فرانسه پیروی کرده ولی مبانی و مسایل اصلی آن از اصول کلی اسلامی، آیات قرآن و روایات نشأت گرفته است. بنابراین، در نوشته حاضر سعی شده است بدون توجه به اختلافات جزیی میان مواد قانونی و مسایل ففهی، با مراجعه به منابع فقهی و حقوقی، توضیحاتی پیرامون مفاهیم کلی مسؤولیت و تعاریف واژه­های اصلی موضوع، وجه تمایز مسؤولیت کیفری ناشی از عمل غیر با مسؤولیت مدنی، ذکر شرایط و بیان موارد مسؤولیت کیفری ناشی از فعل غیر پرداخته و سپس مبانی مسؤولیت کیفری ناشی از عمل غیر را از منظر اندیشمندان حقوق کیفری و فقه اسلامی بر اساس آیات قرآن و روایات مورد بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها