بررسی ماهیت قتل ناشی از اشتباه در مقصود در حقوق کیفری ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی

چکیده

 
اشتباه در قتل یکی از مباحث مهم در حقوق کیفری است. اشتباه در قتل خود به چند قسم تقسیم می‌شود؛ گاهی اشتباه در قصد است و گاه اشتباه در مقصود. از اشتباه در مقصود به اشتباه در هویت مجنی علیه تعبیر می‌شود. در مورد قتلی که  قاتل، از روی عمد شخصی را به این گمان که مقصود اوست به قتل برساند سه نظریه عمده مطرح شده است، برخی قتل را به دلیل صدق عنوان عمد و عدم صدق خطا و شمول آیه «و من قتل مظلوماً» عمد می‌دانند و گروهی قتل یاد شده را به دلیل شک در عمد و تفسیر به نفع متهم و وجود اصل عملی و نیز وجود فتوای معتبر فقهی، غیرعمد تلقی نموده اند. اما عده دیگر، قتل را نسبت به مجنی علیه، قتل ناشی از تقصیر و نسبت به مقصود اصلی جرم عقیم می‌دانند. با مراجعه به ادله هرگروه و نقد و بررسی آن، به نظر می‌رسد قول به عمدی بودن «قتل ناشی از اشتباه در مقصود» ترجیح دارد.
 


 

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. اردبیلی، محمد علی، حقوق جزای عمومی، تهران، بنیاد حقوقی میزان، 1384.
  2. اصفهانى فاضل هندى، محمد بن حسن، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول، 1416ق.
  3. انصارى، مرتضى، فرائد الأصول - قم، [بی‌نا]،‌ چاپ نهم، 1428 ق.
  4. باهر، محمد، نگرشی بر حقوق جزای عمومی، تهران، مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1384.
  5. بهجت، محمد تقى، استفتاءات، قم، دفتر حضرت آیت الله بهجت، چاپ اول، 1428ق.
  6. تبریزى، میرزا جواد، تنقیح مبانی الأحکام - کتاب الدیات، دارالصدیقة الشهیدة(س)، قم، چاپ اول، 1428ق.
  7. جعفری لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، گنج دانش، 1381.
  8. حسینی مراغى، سید میر عبدالفتاح، العناوین الفقهیة، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ اول، 1417ق.
  9. حسینجانی بهمن، حقوق جزای اختصاصی1، نسل نیکان، 1382.
  10. حلّى، علامه، حسن بن یوسف، تلخیص المرام فی معرفة الأحکام، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1421ق.
  11. الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشى - کلانتر).، بی­تا.
  12. سعدى ابو جیب، القاموس الفقهی لغة و اصطلاحا، دمشق: دار الفکر، چاپ دوم، 1408ق.
  13. شامبیاتی، هوشنگ، حقوق جزای عمومی، تهران، مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1382.
  14. شرح قانون العقوبات، القسم العام، علی عبد القادر القهوجی، منشورات الحلبی الحقوقیه، بی­تا.
  15. شرح قانون العقوبات القسم العام، المجلد الاول، محمود نجیب حسینی، منشورات الحلبی، بی­تا.
  16. شوشترى، سید محمد حسن مرعشى، دیدگاه‌هاى نو در حقوق، تهران، بنیاد حقوقی میزان، چاپ دوم، 1427ق.
  17. صادقی، محمد هادی، جرایم علیه اشخاص، تهران، بنیاد حقوقی میزان، 1384.
  18. صانعی، پرویز، حقوق جزای عمومی، تهران، طرح نو، 1388.
  19. طاهرى، حبیب الله، حقوق مدنى، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ دوم، 1418ق.
  20. طباطبایى، سید محمد حسین، ‏المیزان فى تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى، چاپ پنجم‏، 1417ق‏.
  21. عاملى، (شهید اول)، محمد بن مکى، القواعد و الفوائد، قم، کتابفروشى مفید، چاپ اول، بی­تا.
  22. عاملى، (شهید ثانى)، زین‌الدین بن على، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول، 1413ق.
  23. عاملى، یاسین عیسى، الاصطلاحات الفقهیة فی‌الرسائل العملیة، بیروت، دارالبلاغة للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ اول، 1413ق.
  24. عراقى، ضیاءالدین، تحریر الأصول، قم،  نشر مهر، چاپ اول، 1363.
  25. علی‌آبادی، عبدالحسین، حقوق جنایی، تهران، انتشارات فردوسی، 1385.
  26. علیدوست، ابوالقاسم، نظرات کارشناسانه فقیه در موضوعات احکام، فقه و حقوق، 1383.
  27. فاضل لنکرانى، محمد، جامع‌المسائل، قم، انتشارات امیر قلم، چاپ یازدهم، بی‌تا.
  28. فخررازى، محمد بن عمر مفاتیح الغیب،‏ بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ سوم‏1420ق.
  29. فرهنگ اصلاحات حقوق کیفری، عباس ایمانی، انتشارات نامه هستی، چاپ دوم، بی­تا.
  30. قیاسی، جلال‌الدین، ساریخانی، عادل و خسروشاهی، قدرت‌الله، مطالعه تطبیقی حقوق جزای عمومی، پژوهش‌گاه حوزه و دانشگاه، 1380
  31. گروه پژوهشی حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی قواعد فقه جزایی، مشهد، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1383.
  32. گلدوزیان، ایرج، بایسته‌های حقوق جزای عمومی، تهران، بنیاد حقوقی میزان، 1384.
  33. مجلسى، محمدباقر، ملاذالأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى(ره)، چاپ اول، 1406ق.
  34. محقق داماد، محمد، المحاضرات (مباحث اصول الفقه)، اصفهان، [بی‌نا]، چاپ اول، 1382.
  35. محقق داماد، سید مصطفى، قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامى، چاپ دوازدهم، 1406ق.
  36. محمود عبد الرحمان، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، بی‌جا، بی­تا.
  37. مشکینى، على، تحریرالمعالم فی أصول الفقه، قم، [بی‌نا]، چاپ اول، 1396ق. 
  38. مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه‏، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول 1374.
  39. ____________، استفتاءات جدید، قم، انتشارات مدرسه امام على بن ابى‌طالب(ع)، چاپ دوم، 1427ق.
  40. موسوی گلپایگانى، سید محمدرضا، الدر المنضود فی أحکام الحدود، قم، دارالقرآن الکریم، چاپ اول، 1412ق.
  41. میرزاى قمی، ابوالقاسم، رسائل المیرزا القمی، قم، دفتر تبلیغات اسلامى، چاپ اول، 1427ق.
  42. نراقى، محمد مهدى، انیس المجتهدین فی علم الأصول، قم، بوستان کتاب‏، چاپ اول، 1388.
  43. ولیدى، محمد صالح، حقوق جزاى اختصاصى، تهران، انتشارات امیر کبیر، چاپ پنجم، 1376.

 

معارف اسلامی و حقوق جزا و جرم شناسی
دوره 3، شماره 6
شهریور 1397
صفحه 153-176

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار