مطالعه‌ی نسل‌کشی در پرتو تحولات حقوق بین‌الملل کیفری: چالش‌های مفهومی، ارکان جرم و نقد رویکرد تقنینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

مجمع آموزش عالی علوم انسانی اسلامی- جامعه المصطفی

چکیده

کنوانسیون منع و مجازات نسل‌کشی، که در دسامبر ۱۹۴۸م، به‌تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد رسید. یک‌روز پیش از اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر، تصویب شد. این کنوانسیون، قتل‌عام را بنا بر حقوق بین‌المللی، جنایتی بزرگ و مغایر آشکار با اهداف ملل متحد می‌شناسد. آن‌چه این پژوهش به‌صورت بر آن تمرکز دارد و نوآوری آن محسوب می‌شود، نقد تعریف محدود کننده‌ی ژنوساید در ماده‌ی ۲ کنوانسیون و ماده‌ی ۶ اساسنامه روم است. علی‌رغم پیشینه‌ی تاریخی طولانی نسل‌کشی، تعریف کنوانسیون ۱۹۴۸، تعریف حصری و بسیار دقیق (به‌لحاظ رعایت اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها)، ارایه می‌دهد. این امر منجر به نگرانی‌هایی شده‌است؛ زیرا نسل‌کشی مفهومی جدید است، که پیش‌بینی همه‌ی صورت‌های تعدی به‌حیات گروه‌های انسانی در قالب آن دشوار است. پژوهش حاضر، ضمن بررسی ارکان مادی و معنوی جرم ژنوساید و تمایز آن با جنایت علیه بشریت (به‌ویژه در عنصر قصد خاص)، به تحلیل انتقادی محدودیت‌های مصادیق گروه‌های مورد حمایت (ملّی، قومی، نژادی و دینی) و کنار گذاشته شدن گروه‌های سیاسی و ناتوانان می‌پردازد، که این محدودیت‌ها در عمل، مانع تحقق عدالت کیفری بین‌المللی در بسیاری از جنایات جمعی پس از ۱۹۴۸م، شده‌است.

کلیدواژه‌ها